عبارت « پنج اس » 5 S   براساس حروف ابتدای پنج واژه ژاپنی انتخاب شده است:

ساماندهی Seiri
پاكیزه سازی Seiso
نظم و ترتیب Seiton
استانداردسازی Sekitsu
انضباط Shitsuke

نظام آراستگی 5s  در صنايع ايران  :

مجتبی کاشانی(زاده ۱۳۲۷ مشهد _ درگذشته ۲۳ آذر ۱۳۸۳ تهران) پس از اخذ دیپلم جهت ادامه تحصیل در رشته اقتصاد وارد دانشگاه شیراز شد؛ و ی در سال ۱۳۵۶ فوق لیسانس خود را از مرکز مطالعات مدیریت وابسته به دانشگاه هاروارد دریافت نمود و در سال‌های ۱۳۵۶و ۱۳۶۷و ۱۳۶۹، به ترتیب دوره‌های مدیریت صنعتی، مهندسی صنایع و کنترل کیفیت فراگیر را در ‍ژاپن گذراند. مجتبی کاشانی متخلص به سالک از جمله افرادی بود که برای بلوغ فرهنگ مدیریت در ایران تلاش فراوان کرد ایشان  بامسافرت ها و تحقيقات و بازديدهاي مكرر از كارخانه هاي ژاپني در آن كشور ( در طول هفت سال ) به درك عميق آن پرداخت و در سال 1372 به صورت مقاله اي كاربردي سیستم مدیریتی 5s را معرفي نمود.

در ادامه مبانی و اصول هر یك از پنج واژه S 5 را خدمت شنوندگان عزیز بیان منمایم.

ساماندهی Seiri

در سیستم  5S ،  ساماندهی عبارت است از نظم دادن به كلیه اجزای یك سازمان جهت نیل به اهدافتعیین شده  از. از دیدگاه « پنج اس » ساماندهی به معنای تشخیص ضرور از غیرضرور، اتخاذ تصمیمات قاطع و اعمال مدیریت اولویتها برای رهایی از غیرضروریها است. در دیدگاه « پنج اس » ، ساماندهی امری دشوارتر از قراردادن اشیاء در گوشه‌ای می‌باشد و هدف ،ایجاد نظمی مطلوب و مناسب است. به منظور موفقیت در ساماندهی می‌بایستی به اولویت بندی پرداخت. به طور خلاصه این S به معنی جدا كردن آنچه ضروری است از غیر ضروری ها می‌باشد. نمونه هایی از اجرای این S را می توان بصورت زیر فهرست نمود:

1-  تفكیك اشیاء ضروری از غیر ضروری ( مشخص كردن وسایل و لوازم ی كه در اطراف شما وجود دارد و طبقه بندی آنها با توجه به اولویت استفاده از آن ، تفكیك لوازم رده خارج و از لوازم کاربردی و قابل مصرف ).
2- اشیایی را كه استفاده نمی كنیم دور بریزیم ( دور ریختن لوازم و یا قطعات زائد ).

نظم و ترتیب (Seiton )

در دیدگاه 5S ،  نظم و ترتیب عبارت است قرار دادن اشیاء , قطعات در مكان های مناسب و مرتب به نحوی كه بتوان از آنها به بهترین وجه استفاده كرد. نظم و ترتیب راهی است برای یافتن و بكار بردن اشیای مورد نیاز ، بدون انجام جستجوهای بیهوده. هنگامی كه هر چیز با توجه به كاركرد و در نظر گرفتن كیفیت و ایمنی كار در جای مناسب و مشخص قرار داشته باشد، محل كار همواره منظم و مرتب خواهد بود. بدین منظور باید همه وسایل، اقلام و اشیا ء و لوازم مورد نیاز را كه قبلا در s یک  شناسایی نموده و كاركرد هر یك از آنها را نیز مشخص نموده‌ایم را در جای مناسب قرار دهیم به نحوی كه با سرعت و سهولت قابل دسترس باشند. به عبارت دیگر قرار دادن اشیا در بهترین مكان به بهترین طریق ممكن و امكان دسترسی به آن با حداكثر سرعت (زیر 30 ثانیه)می باشد.

به نمونه هایی اجرای این S  می توان به اعمالی از قبیله اینکه :
-  اشیایی را كه غالباً استفاده می كنیم، در محل كار قراردهیم (تجهیز میزهای کار افراد به ملزومات و مواد کاربردی و مصرفی)
-  اشیایی را كه به ندرت استفاده می كنیم در جایی دور از دسترس قرار دهیم .استفاده از سیستم بایگانی  و انبار داری مناسب برای وسایلی که  کمتر مورد نیاز خواهد شد ، استفاده از كتابخانه یا قفسه های مخصوص جهت قرار گرفتن لوازم اضافی.
-   برچسب گذاری و شناسایی كلیه ، فایلها، قفسه ها و زونكنها به نحوی كه نشان دهنده محتویات آن باشد
-  استقرار هر چیز در جای مشخص و مخصوص به خود (استفاده از فایل ، قفسه، و قرار دادن قطعات و لوازم در جای خود، استقرار و طبقه بندی اشیاء و قطعات و لوازم در قفسه های مخصوص، استفاده از كازیه جهت طبقه بندی نامه ها و یا كارهای در دست اجرا.
-   آوردن و بازگرداندن هر چیز در حداقل زمان (بازگرداندن زونكن سوابق، قطعات و لوازم و آچارو ولوازم اندازه گیر به جای اولیه و مرتب كردن اقلام و وسائلی كه روزانه با آن سر و كار داریم، قرار دادن صندلی پشت میز كار در هنگام ترك محل كار.
علامت گذاری محدوده ها و محل استقرار اشیاء و شناسایی افراد ( تابلو های مشخص كننده نام افراد و یا استفاده از تگهای شناسایی، مشخص شدن محل استقرار خودروهای شركت و  طراحی جانمایی میز كاری افراد
-   نظم و ترتیب در تابلوی اعلانات ( نصب پلاكاردهای تبلیغاتی و آموزشی شركت در جاهای مناسب).
-  طراحی اعلانات به نحوی كه خواندن آنها آسان باشد ( استقرار مناسب مانند در معرض دید بودن، طراحی زیبا و خوانا بودن )

برای مطالعه ادامه مقاله شما را به شنیدن پادکست بخش دوم، کاری از ماهنامه صنایع چاپ و بندی دعوت مینمایم

 

پخش از ساند کلاد