در فرآیند چاپ عوامل مهم و تاثیر گذاری زیادی تاثیرگذار است که به اختصار در زیر اشاره میشود:
دما و رطوبت محیط چاپخانه: دمای مناسب، تأثیر بسزایی در کیفیت چاپ، عدم اصطکاک ماشین چاپ، عدم ناپایداری مرکب در حین کار، ترکیب صحیح آب و مرکب و همچنین عدم تولید گازهای مضر از ملزومات مصرفی در چاپخانه ( محلول شستشو، مرکب، الکل مخزن رطوبت دهی و....) و سلامتی کارکنان ایفا می کند. متأسفانه در بیشتر چاپخانه های ایران به این مسئله توجه نمی شود و این امر باعث بروز مشکلات زیادی می شود.
به طور کلی دمای مناسب برای چاپ افست در زمینه ای مختلف، مانند حلب، کاغذ و انواع متریال های گوناگون، بین 20 الی 25 درجه سانتیگراد است.
رطوبت مناسب محیط چاپخانه حلب مابین 40 الی 45 درجه می باشد.
6-1-1- تلفیق رنگ: سیستم تلفیق رنگ به صورت CMYK می باشد یعنی چاپ چهار رنگ بر مبنای cyan (آبی)، magenta (ارغوانی)، yellow (زرد)، black ( سیاه) است. سه رنگ روشن cyan (آبی)، magenta (ارغوانی)، yellow (زرد) رنگهای اصلی و مادر هستند و ترکیب آنها با یکدیگر، گروه کثیری از رنگها در حالتهای متفاوت را بوجود می آورد.
از نظر تئوری با ترکیب سه رنگ آبی، ارغوانی و زرد باید رنگ سیاه حاصل شوند، اما امروزه رنگهای چاپ قادر نیستند رنگ خالص سیاه را برای تصاویر بوجود آورند به همین دلیل رنگ سیاه به تنهایی به عنوان رنگ چهارم استفاده می شود.
2-1- مرکب های مصرفی
مرکبهای مصرفی در چاپ افست حلب، بر دو پایه الکید رزین و UV می باشد. هرکدام از این مرکبها خواص خاصی دارند و کاملاً با هم متفاوتند.
سطح ورق حلب، مانند کاغذ جاذب مرکب نیست، به این دلیل خشک شدن مرکب بر روی سطح صیقلی ورق حلب بسیار مهم است. اکنون به مرور روند فرایند خشک شدن در هر دو گونه می پردازیم.
1-2-1- مرکب معمولی چاپ افست حلب ( پایه الکید رزین): این مرکب، کاملاً شبیه مرکب چاپ کاغذ می باشد و غلظت و ویسکوزیته آن همانند مرکب چاپ کاغذ است، ولی ساختار مرکب چاپ حلب به دلیل جاذب نبودن سطح حلب، دارای فرمولی قویتر نسبت به مرکب چاپ کاغذ است که مهمترین آن عبارتند از:
متاسفانه در ایران برای صرفه اقتصادی چاپخانه داران از مرکب کاغذ هم استفاده می کنند. اما این امر باعث بروز مشکلات و ضایعاتی از قبیل عدم شفافیت، کدر شدن رنگ و سوختگی رنگ می شود.
خشک شدن مرکب بر روی سطح ورق مرتب باید تست شود زیرا در مواقعی که سرعت ماشین افزایش پیدا می کند، به دلیل عدم بالا بردن درجه حرارت نسبت به افزایش سرعت ماشین و رد شدن ورق در مدت کمتر از 15 دقیقه، احتمال چسبیدن ورقها به یکدیگر بعد از جمع شدن بر روی هم(بر اثر فشار) بسیار زیاد است. برای جلوگیری از این امر باید با افزایش یا کاهش سرعت ماشین، درجه حرارت را نیز تغییر داد تا با مشکل خشک شدن مرکب یا سوختن ورق حلب مواجه نشویم.
2-2-1- مرکب های UV: مرکب های UV از لحاظ فیزیکی و شیمیایی فرمول کاملاً متفاوتی با مرکبهای پاییه ی الکید رزین دارد. ساختار مرکب UV در معرض تابش نور لامپ های UV (اشعه ماورای بنفش) دچار تغییرات پلیمری شده و مقاوم می شود.
دستگاه خشک کن مرکب UV محفظه ای است با اندازه و حجم کوچک، که دارای لامپ های اشعه UV می باشد. ورق حلب بعد از چاپ به وسیله نوار نقاله وارد دستگاه (کوره) UV شده و بر اثر تابش اشعه ماورای بنفش خشک می شود.
دمای مناسب برای مرکب UV نقش بسزایی در بوجود آوردن یک کار چاپی با چسبندگی خوب و زمان خشک شدن مناسب را دارد.
دمای مناسب با در نظر گرفتن فرمول و رنگدانه های[1]مرکب مورد استفاده بین 16 الی 20 درجه سانتیگراد در چاپ حلب می باشد، البته این روش در چاپ افست حلب در ایران متداول نشده است اما نمونه هایی از ماشینهای خشک کن UV در چاپهای افست کاغذ، فلکسو، هلیو در ایران متداول است و استفاده می شود.
لازم به ذکر است، تابش این اشعه برای انسان بسیار مضر و خطرناک است و هنگام کار با ماشین UV باید کلیه نکات ایمنی را رعایت نمود.
3-1- سطح چاپ شونده
ورق هایی که برای جاپ آماده می شوند، در نهایت قوطی خواهند شد. اما ورق های دیگری نیز هستند که چاپ بر روی آنها انجام نمی شود ولی برای ساخت قوطی و ....مکمل ورقهای چاپ شده می باشند. (کف قوطی ها و سر قوطی ها) بنابراین به معرفی ورقهایی که قابلیت چاپ پذیری خوبی دراند می پردازیم. بطور کلی در چاپ و ساخت قوطی های فلزی از رقهای فولادی با پوشش قلع، کرم یا اکسید کرم و آلومینیوم استفاده می شود. این ورقها دارای ضخامتهایی از 15/0 الی 1 میلی متر می باشند، که برای چاپ از ضخامتهایی بین 15/0 الی 36/0 استفاده می شود.
برای ضخامت های بالاتر در صورت نیاز به چاپ از روش سیلک استفاده می شود. ضخامتهای بالا برای مصارف غیر حساس (بشکه ها، انواع پیتهای مختلف) کاربرد فراوانی دارد.
نکته بسیار مهمی که باید به آن اشاره شود این است که در افست حلب، جنس و ضخامت سطح چاپ شونده باید بر اساس نوع محصولی که در آن بسته بندی خواهد شد انتخاب شود. تمامی ورقهای فولادی مورد استفاده برای چاپ و بسته بندی باید ویژگیهای لازم از قبیل ترکیب آلیاژی، خواص مکانیکی و پوشش فلزی محافظ را دارا باشند.
اکنون به بررسی این ویژگیها در انواع ورقهای فولادی و آلومینیومی مورد استفاده می پردازیم.
1-3-1- ورق های آلومینیومی: این ورق ها دارای کیفیت بالایی برای چاپ نمی باشند و در موارد خاص برای چاپ از آنها استفاده می شود.
کاربرد این ورق ها بیشتر در ساخت دربهای راحت بازشو یا آسان بازشو و قوطی های دو تکه [2] می باشد. میزان خلوص آلومینیوم این ورق ها باید حداقل 99 درصد و ترکیب آلیاژی آن مطابق جدول(1-1) باشد.
جدول(1-1) ترکیب آلیاژهای ورقهای آلومینیومی
|
عناصر |
حداکثر مجاز به درصد |
|
آهن و سیلیکون |
0/1 |
|
مس |
20/0 |
|
سایر عناصر هرکدام |
10/0 |
- ورق فولادی: در این ورق ها ترکیب آلیاژی، خواص مکانیکی و پوشش فلزی محافظ بسیار مهم است، زیرا مورد استفاده آنها بر اساس این ویژگیها در زمینه انواع بسته های غذایی و بسته های صنعتی مشخص می شود. جنس پایه این ورق ها از فولاد کم کربن می باشد.
در ساخت ورق های فولادی ترکیب آلیاژی مختلفی به کار می رود. اما باید به این نکته توجه داشت که در ترکیب آلیاژی ورق نباید عناصر سمی و مضر برای سلامتی انسان وجود داشته باشد. سه نوع ترکیب آلیاژی کاربرد فراوانی در ساخت ورق دارد و معمولا برای ساخت ورقهای چاپ افست حلب و بسته بندی ا ز این سه مورد استفاده می شود.
در زیر به شرح سه مورد ورق های ذکر شده می پردازیم:
الف- ورق های فولادی نوع MR: این نوع ورق دارای میزان کمی از عناصر آلیاژی می باشد (جدول2-1) و ناخالصی های ان حداکثر02/0 درصد می باشد. این نوع ورقها دارای مقاومت خوبی در برابر خورندگی هستند. لذا پیشنهاد می شود جهت ساخت قوطی های بسته بندی مواد غذایی اسیدی از این نوع ورق استفاده شود.
ب- ورق فولادی نوع L: این نوع ورقها دارای عناصر کمتری از آلیاژ( مانند مس، نیکل، کرم) بوده و ناخالصی آن نیز حداکثر 02/0 درصد است و دارای مقاومت بسیار خوبی در برابر خورندگی و پوسیدگی هستند. از این نوع ورق ها بیشتر در جهت ساخت بسته های مواد غذایی دارای قدرت خورندگی بالا و متوسط استفاده می شود.
پ- ورق فولادی نوع D: ترکیب آلیاژی این ورق شبیه نوع MR است، با این تفاوت که مقدار فلز آلومنیوم در ترکیب آلیاژی آن ناچیز است. این ورق دارای قابلیت چاپ پذیری بالا، کشش و شکل پذیری مناسبی است.
جدول(2-1) ترکیب آلیاژی ورقهای فولادی نوعMR, L, D را نشان می دهد.
جدول (2-1) درصد آلیاژی ورق های فولادی
|
عناصر |
نوع D |
نوع L |
نوع MR |
|
آهن( حداقل ) |
67/98 |
99/98 |
98/66 |
|
کربن ( حداکثر ) |
12/0 |
13/0 |
13/0 |
|
منگنز( حداکثر ) |
60/0 |
60/0 |
60/0 |
|
فسفر ( حداکثر ) |
020/0 |
015/0 |
020/0 |
|
گوگرد ( حداکثر ) |
05/0 |
05/0 |
05/0 |
|
سیلیسیوم ( حداکثر ) |
20/0 |
20/0 |
20/0 |
|
مس ( حداکثر ) |
20/0 |
06/0 |
20/0 |
|
نیکل ( حداکثر ) |
15/0 |
04/0 |
15/0 |
|
کرم ( حداکثر ) |
10/0 |
06/0 |
10/0 |
|
مولیبرن ( حداکثر ) |
05/0 |
05/0 |
05/0 |
|
سایر عناصر ( حداکثر ) |
02/0 |
02/0 |
02/0 |
-
خواص مکانیکی
خواص مکانیکی ورق مورد استفاده در ساخت قوطی و چاپ باید دارای پارامترهای مشخصی از سختی در واحد راکول( سختی ورق فولادی)[3]، حد گسیختگی[4] و شکل پذیری[5] باشد. در اصل این سه پارامتر خواص مکانیکی ورق می باشد.
ورق های فلزی که دارای این خواص بوده و در چاپ و بسته بندی کاربرد بیشتری دارند به شرح زیر می باشند:
1-4-1- ورق یک بار نورد شده[6](SR): این نوع ورق در ضخامت 15/0 الی 49/0 میلی متر ساخته می شود. این ورق بیشتر برای بسته هایی که استحکام زیادی ندارند و به چاپی با کیفیت بسیار بالا نیاز ندارند استفاده می شود.
2-4-1- ورق دو بار نورد شده(DR)[7]: این نوع ورق دارای سختی بیشتری نسبت به ورق SR می باشد و در ضخامتهای مابین 14/0 الی 29/0 میلی متر ساخته می شود. کاربرد این ورقها چاپ پذیری مناسبی داشته و در بسته هایی با استحکام بالا ( اسپری ها، نوشابه های گازدار، درب بسته های شیشه ای و غیره) استفاده می شود.
[1].رنگدانه یا پیگمنت اصلی ترین ماده ساخت مرکب است و عاملی است برای تعیین رنگ مرکب
[2].از دو قسمت شامل بدنه با کف بصورت یکپارچه تشکیل می شود.
[3]. Rock Well Hardne
نظر خود را بگذارید